ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ : ΕΝΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΟΠΩΣ ΕΜΦΑΝΙΖ...

Του Διονυσόπουλου Ηλία

Σπουδαστή Στ΄ Εξαμήνου
του Τμήματος Νοσηλευτικής του Τ.Ε.Ι. Λαρίσης.
Υπεύθυνη Καθηγήτρια
Κυπαρίση Γεωργία

1. Εισαγωγή
Το φαινόμενο της κακοποίησης και παραμέλησης παιδιών είναι γνωστό διαμέσου των αιώνων και εκδηλώνεται με διάφορες μορφές. Είναι άμεσα συνδεδεμένο με πολιτισμικούς και κοινωνικούς παράγοντες, και φυσικά εξαρτάται από τα πρότυπα τα οποία η κοινωνία επιβάλλει στους γονείς σχετικά με τους τρόπους ανατροφής, πειθαρχίας και συμπεριφοράς των παιδιών.
Έχουν προταθεί πολλοί ορισμοί για το κοινωνικό αυτό φαινόμενο, αλλά κανένας δεν είναι απόλυτα ακριβής. Σε μία έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης αναφέρονται τα εξής : « Η ενεργητική μορφή της κακομεταχείρισης περιλαμβάνει κυρίως σωματικές κακώσεις που προκαλούνται από ενήλικες σε παιδιά. Αυτή η μορφή κακοποίησης συνήθως συνδέεται με λεκτική κακομεταχείριση. Η παθητική μορφή της κακομεταχείρισης περιλαμβάνει κυρίως την παραμέληση και αποστέρηση του παιδιού, με αποτέλεσμα να προκαλείται καθυστέρηση στη σωματική, νοητική, συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξή του».
Το θέμα είναι τεράστιο, όμως η σύνοψη των ερευνητικών και κλινικών δεδομένων είναι δύσκολη. Η πραγματική συχνότητα του φαινομένου της κακοποίησης-παραμέλησης των παιδιών είναι άγνωστη, δεδομένου ότι πρόκειται για μια «οικογενειακή υπόθεση» που συχνά καταλήγει σε μια «κλειστή κοινοτική υπόθεση». Μια δεύτερη δυσκολία στην εκτίμηση της έκτασης του φαινομένου συνδέεται με τον ορισμό. Η απουσία ενός διεθνούς λειτουργικού ορισμού δεν επιτρέπει τη διακρατική συγκριτική εκτίμηση της έκτασης του προβλήματος. Τέλος, η απουσία ενός κοινού συστήματος αναφοράς-καταγραφής εμποδίζει περαιτέρω την διακρατική εκτίμηση.
Με βάση τα διεθνή δεδομένα, αναφορικά με το ετήσιο ποσοστό γεννήσεων και το εύρος των ηλικιών 0-18 ετών, εκτιμάται ότι στην Ελλάδα κακοποιούνται σοβαρά τουλάχιστον 4.000 παιδιά κάθε χρόνο, πάνω από 100 πεθαίνουν και πάνω από 100 μένουν σοβαρά ανάπηρα. Το σύνολο των περιπτώσεων κακοποίησης-παραμέλησης παιδιών όλων των μορφών και βαθμών σοβαρότητας εκτιμάται έως 20.000 το χρόνο. Το Ινστιτούτο Υγείας Παιδιού, σε συνεργασία με άλλους φορείς, όπως το Ίδρυμα Βρεφών «Η ΜΗΤΕΡΑ», ασχολείται με το πρόβλημα. Όμως, το πρόγραμμα δεν επαρκεί και, στην καλύτερη περίπτωση, αποτελεί μια πειραματική μονάδα.

2. Προϋποθέσεις για ομαλή ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού.

Είναι γνωστό ότι η κακοποίηση συμβαίνει περισσότερο στη βρεφονηπιακή ηλικία, επομένως είναι σημαντικό να αναφέρω κάποια ερευνητικά δεδομένα για τη σημασία που έχουν οι πρώιμες εμπειρίες στην ανάπτυξη του παιδιού. Ουσιαστικό, λοιπόν, για την ψυχική υγεία είναι να έχει το βρέφος και το νήπιο την εμπειρία μιας ζεστής, στενής και συνεχούς σχέσης με τη μητέρα του (ή το μόνιμο μητρικό υποκατάστατο). Η έλλειψη αυτής της σχέσης δημιουργεί μητρική αποστέρηση. Έτσι, βρέφη και νήπια των οποίων οι μητέρες δεν είναι ευαίσθητες στις ανάγκες τους, διαφέρουν στη συμπεριφορά τους από παιδιά της ίδιας ηλικίας. Τα παιδιά αυτά είναι αμφιθυμικά στη σχέση με τη μητέρα τους, μερικά από αυτά δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη μητέρα τους σαν ασφαλή βάση για να εξερευνήσουν το περιβάλλον τους και άλλα ασχολούνται με δραστηριότητες μόνα τους, χωρίς να επιζητούν τη συναλλαγή με τη μητέρα.
Οι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν τη σχέση μητέρας-βρέφους είναι :
α). Φροντίδα μητέρας με τη μητέρα της
β). Γενετική προδιάθεση της μητέρας
γ). Πολιτισμικοί παράγοντες
δ). Σχέσεις με οικογένεια και σύζυγο
ε). Εμπειρίες από προηγούμενες εγκυμοσύνες
στ). Προγραμματισμός και εμπειρίες εγκυμοσύνης.

Αναλόγως, λοιπόν, των παραπάνω παραγόντων, υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες για την ποιότητα της σχέσης που θα αναπτύξουν :

i)Αποτελεσματική σχέση και φροντίδα του παιδιού, δημιουργία δεσμού. (Bonding)

ii)Σοβαρή διαταραχή α)Διαταραχή στην ανάπτυξη (Failure to thrive)
β)Σύνδρομο κακοποιημένου παιδιού.

--
Ανακοινώθηκε Από τον/τη hamomilaki ♀ στο Το χαμομηλάκι τη 3/17/2007 10:20:00 μμ